Motivasjon

28.01. var tema motivasjon. Det blei ikkje noko forelesning, for me jobba i grupper. Me starta med å lese raskt kvar for oss, før me satt oss i lag i grupper der me snakka om teksten og lagde spørsmål. 

Motivasjon er ein kjempeviktig faktor for skulen. Om me ikkje klarar å motivera ungane har det ikkje mykje for seg å prøva å læra dei noko. Motivasjonen er det som forårsaker aktivitet hos individet, det som holder denne aktiviteten ved like, og det som gir den mål og mening. (Imsen 2005:375) 

Grunnlaget for motivasjonen er kjenslene. Om ein unge til dømes sitt med kjensla av å ikkje få til noko i matematikken er motivasjonen for å prøve liten. Det er ulike årsakar til at denne ungen har akkurat denne kjensla. Kanskje har nokon sagt noko; elevar i klassen eller nokon i heimen, eller kanskje eleven berre ikkje ser noko grunn til å lære det. 

Det var spennande å lese om korleis me lærer gjennom kjenslene. Ein gong har eg lært meg kva som gjer meg redd eller kva som gjer meg glad. Eg har lært noko som gjer at eg forbinder ord, personar, gjenstander eller plassar med ei særskild kjensle. Eit døme kan vere at eg forbinder ordet onkel med ein glad, pianospelande og snill mann, mens ein annan kan forbinde ordet onkel med den grusomme mannen som gjorde noko fælt mot seg då han eller ho var mindre. Det kan vere mången ulike kjensler som ligg til grunn for elevars motivasjon. Eit anna døme, som nok ligg nærare skulekvardagen, er elevanes kjensler i forhold til ulike fag. Matematikk til dømes. For meg som aldri har vore noko matematisk glanseksempel kan eg ikkje sei at det strøymer over av motivasjon når utfordringane røyner på, men for nokon andre kan det vere heilt motsatt. Dette er eit døme på det kognitive perspektivet på motivasjon, når tankane våre skapar og formar motivasjonen. 

Gruppa mi jobba med prestasjonsmotivasjon i gruppearbeidet på skulen. Prestasjonsmotivasjon er trangen til å utføre noko bra i forhold til ein eller annan kvalitetsstander. Motivasjonen er tilstede som eit ynskje om å gjere det bra. Ofte er ynskjet om å gjere det bra einaste motivasjonen, det treng ikkje verr knytt til noko løfte om belønning eller liknande. Det er ein indre motivasjonsform. (Imsen 2005) 

Likevel trur eg ynskjet om å gjere noko bra kan komme frå ytre forhold. Då me var ute i praksis satt eg inne med nokon elevar som hadde kartlegjingsprøve i matematikk. Då ei av jentene fekk prøven utdelt sa ho: "Om eg får alt rett no blir foreldra mine så glade." Det er jo framleis ein prestasjonsmotivasjon fordi ho ynskjer å gjere det bra, mens foreldra blir for jenta den ytre påvirkninga til hennar prestasjonsmotivasjon. Dette stemmer og i forhold til Maslow som meinar at behovet for anerkjenning og respekt har to aspekt: ei ytre sosial side der ynskjet om å vere noko i andres auge ligg til grunn, men og ei indre side som innebær meistringa i seg sjølv og ein følelse av styrke, frihet og tillit til egne krefter. (Imsen 2005). 

Noko som igjen og igjen kjem tilbake i pedagogikken er behovet for tilpassa opplæring. Elevar som mistar all motivasjon fordi dei ser på oppgåva som umuleg, eller er så redd for å mislykkast at dei ikkje prøvar treng ei særskild oppfølgjing. Kanskje skal det ikkje meir til enn ein lærar som har tid til å forklare oppgåva i litt andre ord enn oppgaveteksten gjer før "lyset går opp" for eleven om kva som skal gjerast. Då får kanskje eleven kjensla av å meistra, noko som gjer at trua på seg sjølv kanskje er litt høgare neste gong ei oppgåve skal løysast. I takt med at trua på seg sjølv veks, veks og motivasjonen og ynskjet om å klara det! 

Sjølv meiner eg at den indre motivasjonen er den viktigaste, og det stemmer nok og best overens med mitt pedagogiske grunnsyn i og med at eg har Vygotsky, Piaget og Dewey som dei teoretikarane eg held meg mest til. Ingen av dei snakkar noko særleg om verken ros og belønning eller straff. Likevel nevnte eg i innlegget der eg skreiv om pedagogisk grunnsyn at Skinner har noko bra i sin teori, og dette med fokus på det positivte og belønning er noko av dette. Likevel er eg ikkje for noko utstrakt bruk av belønning, likevel kan det nok vere lurt ein gang i blant. Om eg blir kontaktlærar ein dag vil eg nok berre bruke belønning for ein samla klasse, for slikt kan fort bli urettferdig elles. Eit døme er jo noko som praksislæraren vår gjorde. På slutten av kvar veke fekk alle som ikkje hadde fått ein anmerkning utdelt ein smiley. Når klassen hadde fått eit visst antall smileys (trur det var 100 eller 200) fekk dei gjere noko ekstra kjekt, t.d. ein utetime, litt ekstra kos eller noko. Dette var ein form for belønning og ytre motivasjon som fungerte veldig bra, i hvert fall for den klassen. Korleis klasse ein har er jo alltid noko som spelar inn i slike ting. 

Men som sagt vil eg nok jobbe mest mot å auke den indre motivasjon til elevane, og korleis kan eg gjere det? Piaget snakkar om at trangen til å finne ut noko kan auke motivasjonen til elevane. Derfor trur at ein måte kan vere å presentere tema og oppgåver for elevane på ein engasjerande måte, slik at dei sjølv får lyst til å finne ut meir. Dette er nok utfordrande, men eg trur læringsutyttet for elevane kan vere stort. 

Ein anna måte er at elevane sjølv får vere med å utarbeide mål for læringa si. Ein måte å gjere dette på er med elevane ein og ein, men ein anna måte kan vere i ein samla klasse. Eg har stor tru på dette med samlingskrokar. Kanskje kan ein ha ein samtale på fredagen om kva som skal skje neste veke. Om tema for natur og miljø er verdensrommet, så har kanskje ein av elevane ein bok om planeter han eller ho kan ta med. Ein kan spør elevane om kva dei har lyst å lære (her må ein jo sjølvsagt vere i tråd med læreplanar o.lig.) og ein kan spør elevane om korleis dei har lyst å jobbe. Dermed vil elevane forhåpentligvis byggje opp forventningane til den veka som kjem, og føle at dei er ein del av planane. 

Dette med forventingar heng jo tett saman med indre motivasjon. Aukar forventningane vil og motivasjonen auke. 

Tilpassing av oppgåver trur eg og kan vere ein måte. Då får elevane oppgåver som ligg innafor deira proksimale utviklingsone, og dei kan få ei kjensle av meistring. Eg har i alle fall sjølv erfart at kjensla av å meistre, gjer at ein får lyst til å prøve litt vanskelegare ting. 

Fleire måtar finns det nok og. Eg trur dette med motivasjon, som med så mykje anna, er noko ein lærar meir gjennom å erfara. Likevel er det nok lurt å ha nokre ting med seg frå starten av i lærarkarrieren. 

Revidert veke 17.